Кава, пчолы і фіялетавы злачынец
Справа ў ліхтарах
Частка пра цуды
Як жа складана ў космасе злавіць спадарожку
Звычайна ўсе крамы на выхадзе
Хто такая гэтая Флуфія
Яшчэ адзін спадарожнік
Менавіта тут упаў касмалёт
Уласныя прыгоды малога
Аматар цукерак
Тэатр аднаго сьпяктакля
Вялікае расчараванне
Непакорлівая вышыня
Вось і давярай пасьля гэтага дрэвам
Іваніцька і Фраккуля
Першы кантакт
Дзень Дажджу
На развітанне
Быццам і не зьнікаў
Запрашэнне на працу
Справа ў ліхтарах
Марынас Метнік, інсьпектар галактычнай паліцыі, да якога тпапілі нашы героі, стройны шаснаццаціпудовы пэрлябубрабахтыец, які займаў цэнтральнае месца ў пустой цёмнай зале, медленна заварваў лапшу хуткага гатавання.
Амар з хлопчыкам пільна сачыў за інсьпектарам з другога канца залы, у сьпецыяльным полі, якое замяняла краты. Яны разважалі кожны аб сваім: Амар думаў аб тым, як яму схаваць пчол, а Зьміцер пачынаў асэнсоўваць, што яго дом з кожнай хвілінай становіцца усё далей і далей. Інсьпектар жа спадзяваўся, што гэты фіялетавы, са сваім гадаванцам, устрояць бунт, і Марынасу, нарэшце, выпадзе шанц трагічна, гераічна і самааддана ахвяраваць сабой, чым ён і адпомсціць гэтай выскачцы, Беднай Флуфіі Кілатавай, што сапсавала яму ўсё жыццё.
У сваіх мемуарах Марынась Метнік піша:
"...Усё пачалося на юнацкім конкурсе мастакоў «Недзіцячы малюнак цьвіком на фюзеляжы касьмічнага карабля», дзе я павінен быў заняць другое месца й гэтым вызначыць сваю будучыню на гады ўперад. Так яно й адбылося. Праўда, я не стаў,  ні мастаком, ні акцёрам, ні кандыдатам усіх вядомых псеўданавук, ні нават майстрам спорту па галактычным нардам. Маю будучыню вызначыла яна, Флуфія Кілатава.
Як буран яна ўварвалася ў маё жыцьцё, усё паламала і так жа хутка і нечакана зьнікла.
Зараз патлумачу.
Гэтая выскачка так сама ўдзельнічала ў юнацкім конкурсе мастакоў «Недзіцячы малюнак цьвіком на фюзеляжы касьмічнага карабля», і так бы і засталася невядомай удзельніцай, каб не пайшла ва-банк.
Падчас псавання фюзеляжа касьмічнага карабля сваімі крамозьлямі, мастацтвам я гэта не назаву, Флуфія і рэалізавала сваю хітрую задумку - выклікаць усеагульнае спачуваньне да сваёй асобы і жаль з боку судьдзяў, і такім чынам купіць прызавое месца.
Ёй хапіла аднаго маленькага дзеяньня. Флуфія, нібыта выпадкова, трапіла пад працуючую турбіну карабля і «трагічна» выпарылася пасярод конкурса, на вачах у тысяч глядачоў.
«Бедная Флуфія», «няшчасная Флуфія», «які трагічны лёс», - казалі ўсе. І я зразумеў - у мяне няма шанцаў.
Вядома ніхто акрамя мяне не асьмеліўся заявіць, што ў Флуфіі не было ані кроплі таленту. Наадварот, усе палічылі яе мазню няскончаным, з-за абарванага жыцця, канешне, шэдэўрам, і што яна заслугоўвае, калі ня першана, то адназначна другога месца.
Адзін толькі я бачыў усё як ёсць: што яна загінула спецыяльна,  бо, вядома, толькі так аб ёй будуць размаўляць.
Я, канешне, пачаў пратэставаць. Выказаў усю праўду. І што ў выніку? - Мяне аблаялі з усіх бакоў. Быццам я не маю павагі да беднай Флуфіі, малодшай за мяне ў два разы, сіраты з трагічным лёсам... У мяне не было шанцаў!
Сказалі, што я зайздрошчу.  Ха! Было б чаму!
Гэта я быў ахвярай, а не яна! Гэта быў конкурс талентаў, а не цяжкіх лёсаў! Гэта несправядліва, яна мела прывілеі, а значыць, барацьба была не сумленнай!
Аднак, мяне і слухаць не хацелі. А я не мог мірыцца з несправядлівасьцю, з-за чаго і дагэтуль пакутую.
Мяне больш ня бралі на конкурсы, сапсавалі характарыстыку, глядзелі на мяне як на прадапошняга злодзея. І ня стаў я, ні мастаком, ні акцёрам, ні кандыдатам усіх вядомых псеўданавук, ні нават майстрам спорту па галактычным нардам, з улікам таго, што гэты тытул атрымаць прасьцей, чым школьны атэстат!
З таго часу Флуфія Кілатава зарабіла статус «Бедная», тады як я зарабіў гастрыт і кепскую рэпутацыю.
Я прагну помсты гэтай самазванцы за ўсё, што яна мне зрабіла..."
Марынась Метнік вырашыў загінуць трагічней чым Флуфія, і гэтым перацягнуць усю ўвагу і спачуванні да сябе. Каб усе і забылі, што была такая Бедная "хтосці там... не памятаю, як яе..."
Таму Марынась Метнік пайшоў у галактычную паліцыю, каб падчас службы гераічна аддаць сваё жыцьцё і пакінуць сіротамі дванаццаць сваіх, і трох чужых дзяцей. Праўда, яго ніхто не папярэдзіў, да падпісаньня кантракта, канешне, што галактычным паліцэйскім забаронена мець сям'ю. І вядома чаму забаронена - каб не пакінуць сіротамі дзяцей. Так жа яму забылі сказаць, што космас, па большай частцы, пусты, і ў ім амаль нічога не адбываецца. Настолькі нічога, што за 27 гадоў патруляваньня, інсьпектар Марынась Метнік склаў усяго 8 пратаколаў. Палову з іх - на касьмічнае смецьце, і адзін на сябе, за абжорства: артыкул "16.ПЕРСІК" дагавора "АбЗах".
- Я хачу дадому, - ціха сказаў Зміцер з поўнымі вачамі слёз, але яшчэ не пачаўшы плакаць.
Амар ізноў спужаўся. Ён толькі зараз заўважыў, што яго перанеслі на карабль разам з хлопчыкам.
- Што ты тут робіш? - прасіпеў фіялетавы іншапланецянін. Але ён і сам зразумеў, што гэта звычайная выпадковасць.
- Гм гм!.. Праба... Прабачце калі ласка! - пачаў Амар.
Інспектар падняў палец, што на міжзорнай мове жэстаў і штуршкоў значыла "пачакай, ты што, не бачыш, я заняты!" Амар замаўчаў, бо ён свабодна валодаў міжзорнай мовай жэстаў і штуршкоў.
Інспектар накрыў лапшу і адставіў яе ў бок, каб выпадкова не развярнуць, узяў нейкі дакумент:
- Амар Тызатарсі Ніпалец?
- Так, гэта я, - адказаў Амар, - І па якой справе Вы адарвалі мяне ад важнай працы?
Амар вырашыў скарыстаць тактыку "нападзі - паскардзіся - прабач". Для яе рэалізацыі дастаткова было адной нахабнасці. Чым больш нахабнасьці, тым шчырэй перад вамі выбачаюцца.
Праўда, гэта рызыковая тактыка, і ў  палове выпадкаў яна не працуе. Справа ў тым, што ў Амара, акрамя нахабнасці і пчол, з сабой нічога не было, таму і выбар тактыкі быў відавочны.
Аднак Марынас Метнік не збіраўся выбачацца, і нават не планаваў думаць збірацца выбачацца перад Амарам.
- Карабель нумар "7091 трохвугольнік 59" Ваш?
- А трохвугольнічак, вяршыняй уніз, ці ўверх?
- Ня мае розніцы, мы ў космасе.
- Вядома мой,  на маё ж імя запісаны, - адказаў Амар.
- Ён адбуксаваны да бліжэйшай штрафной стаянкі, - заявіў інспектар.
- За што?!
- Вядома за што, - перакрывіў інспектар, - За тое, што быў прыпаркаваны вельмі блізка да планеты. Тым больш у ім адсутнічаюць габарытныя ліхтары.
- У мяне маламоцны тэлепартацыйны прамень, ён не дазваляе паркавацца далей ад паверхні, - апраўдваўся фіялетавы.
- Згодна дагавору АбЗах, - суха заўважыў інспектар, - планета Ю0013-03 мае статус ТРЫ, а адлегласць да планеты з трэцім статусам, на якой дазволена паркавацца, павінна быць ня менш за 32 з паловай галошы. А ў вас нават 29 галош не набярэцца.
- Я вам тлумачу яшчэ раз...
- Закон ёсць закон, - абарваў інспектар, - ён павінен выконвацца кожным і заўсёды!
Амар не стаў тлумачыць пра тое, што ліхтары нават не прадугледжаны канструкцыяй карабля. Гэта было безсэнсоўна, бо інспектар закон не парушыць, нават фармальныя правілы, а карабель ўсё роўна ўжо адбуксавалі.
- На гадаванца дакументы ёсьць?
- Гэта не гадаванец, гэта мясцовы жыхар, - падвёў ён хлопчыка ўперад, каб прадэманстраваць інспектару яго памылку, - Вы нас абодвух сюды перанеслі.
Марынас Метнік, разам са сваім сталом і крэслам, размешчанымі на п'едэстале паўмятровай вышыні, так раптоўна перасеклі ўсю залу і апынуліся перад нашымі героямі, што апошнія адскочылі назад і нават выпалі з поля, якое павінна было іх утрымліваць.
Відаць, нехта спецыяльна яго паслабіў.
Шкляначка з лапшой хуткага гатавання з'ехала на самы край стала і ледзь не ўпала на левую нагу інспектара.
У зале было ўсяго дзве крыніцы свету: поле, у якім знаходзіліся Амар і Зміцер, і лямпа, што вісела над сталом Марынаса Метніка. Яна і засталася вісець над сталом, толькі калыхалася ўзад-уперад.
Марынас крыху прыпадняўся з-за стала, каб убачыць хлопчыка, спыніў рукой лямпу, убраў ад твару.
- Ты хто? - спытаў ён.
- Я Зміцер, - адказаў зямлянін.
- Адкуль ты?
- З Карпілаўкі.
- Карпілаўка, Карпілаўка... Не, ня ведаю такой планеты... А як твая Карпілаўка значыцца ў Адзіным Каталозе?
- Гэта вёска, - удакладніў Змітрок.
- Ааа, вось яно што. А то мне выдала 256 Карпілавак, і не на адной з іх няма такіх форм жыцця як ты, - у стол інспектара быў схаваны і камп'ютар з галасавым пошукам, - Ты яго даўно ведаеш? - паказаў Марынас на Амара.
- Сёння пазнаёміліся, - адказаў Зьміцер, - ён кра...
- Крапіву даследваў! - перабіў Амар,  - на наяўнасць розных ізатопаў, - і штурхнуў хлопчыка, што значыла "падыграй мне калі ласка, век не забуду". Праўда Зміцер ня ведаў міжзорнай мовы жэстаў і штуршкоў. Ён і на роднай мове толькі нядаўна чытаць навучыўся.
- Ён крадзе бацькавых пчол! - хутка вымавіў хлопчык, - І я хачу дадому, - і заплакаў.
Амар зразумеў, што яго тактыка "нападзі-паскардзіся-прабач" ушчэнт разбілася аб дзіцячыя слёзы.
- Што? Ха-ха! Нічога я не краду, я  праводжу даследванні! Каму вы верыце: мне, ці гэтаму дзіцяці?
Інспектар паверыў дзіцяці.
- Не хвалюйся, Зміцер, - сказаў Марынас Метнік, - прыбудзем да Бетэльгейзе,  цябе пачысцяць і вернуць дадому.
Інспектар сеў на месца і праверыў лапшу. Тая была ўжо гатова, заставалася толькі з'есці. П'едэстал, разам са сталом з лапшой і крэслам з інспектарам, вярнуўся на старае месца. Амар сеў на падлогу, хлопчык сеў побач.  Ляцець было некалькі гадзін, таму стаяць на нагах - толькі сабе шкодзіць.
- Што ты нарабіў? - ціха, амаль шэптам, вымавіў Амар. Зміцер маўчаў.
- Навошта ты сказаў яму, што я краду пчол?
- Бо вы кралі пчол! А хлусіць - дрэнна! І красьці - дрэнна!
- Гэта з якога боку паглядзець... Цяпер мяне будуць судзіць за кантрабанду, а табе сцяруць памяць і вернуць дадому,  як ты і жадаў.
- Сьцяруць памяць?
- Ну канешне, - адказаў Амар, - Чуў, што інспектар казаў? "Па-чыс-цяць".  Ён не пра бруд казаў, а пра памяць.
- Я не хачу, каб мне чысцілі памяць!
- Ніхто не хоча, - удакладніў Амар.
- І я ўсё забуду? - спытаў хлопчык.
- Не, будзеш памятаць асобныя фрагменты. Потым звар'яцееш,  пабяжыш на мясцовае тэлебачанне і заявіш, што цябе выкрадвалі іншапланецяне. Самае інанічнае, што гэта будзе праўдай, але табе ніхто не паверыць. Ты станеш мясцовым дзіваком, з якога ўсе будуць сьмяяцца і шаптацца за спіной. А ты працягнеш даказваць сваю праўду, якая хоць і праўда, але вельмі неверагодная для твайго асяроддзя.
- Я не хачу, каб з мяне сьмяяліся, - сумна вымавіў Зміцер, - А можна не чысьціць памяць? - спытаў хлопчык.
- Тады ты будзеш усё памятаць. Нікому не скажыш пра свае прыгоды.  Будзеш моўчкі гатавацца, збіраць інфармацыю аб усіх іншапланецянах. І ў адзін момант выкарыстаеш свае веды і рушыш тэхналогіі сваёй планеты на сто гадоў уперад адным крокам... Нее, яны табе гэтага не дазволяць.
Хлопчык засумаваў.
Пасьля некалькіх хвілін цішыні, Амар нахіліўся да Зміцера:
- Ёсць адзін варыянт. Толькі давай так: ты дапамагаеш мне, я дапамагаю табе. Дамовіліся? - і працягнуў руку, што значыла... хаця і так усім вядома, што гэта значыла.
© Uładzimir Mołčan,
книга «Лупта-лупта».
Частка пра цуды
Коментарі